‘Door minder bureaucratie, slimmer te werken en meer uren werken aantrekkelijker te maken kunnen belangrijke maatschappelijke sectoren -zorg, onderwijs, veiligheid, rechtspraak en kinderopvang- de arbeidsmarktkrapte verminderen’. Dat schrijft de Sociaal Economische Raad (SER) vandaag in een advies aan het kabinet.

Aanpak korte en lange termijn
In een motie had de Tweede Kamer het adviesorgaan van werkgeversorganisaties, vakbonden en kroonleden gevraagd om voor de zomer een aanpak van arbeidsmarktknelpunten voor maatschappelijke sectoren te formuleren. Dit tussentijdse advies richt zich op die korte termijn. Later dit jaar komt de SER met een meer uitgewerkt advies, dat ook ingaat op de lange termijn.

Meer uren werken noodzakelijk
In sectoren als onderwijs en zorg wordt verhoudingsgewijs veel in deeltijd gewerkt. Het is een doorbraak dat werkgevers en werknemers in de SER gezamenlijk aangeven dat we in die sectoren alles op alles moeten zetten om werkenden in staat te stellen meer uren te werken met natuurlijk ook aandacht voor werkdruk. Een deel van deze groep is ook bereid meer uren te gaan werken. Ervaringen met pilots laten zien dat goed werkgeverschap en betere roosters mensen in staat stellen meer uren te werken. De overheid kan in de komende belastingplannen zorgen dat verpleegkundigen en onderwijzers meer overhouden van de bruto-loonsverhoging die daaruit volgt, zodat meer werken beter loont.

Slimmer werken en ‘red tape’ aanpakken
De SER trekt aan de bel over de dalende arbeidsproductiviteit in grote delen van de maatschappelijke sectoren. Dat vergt nieuw overheidsbeleid, zoals brede inzet op arbeidsbesparende technologie (bijv. in de zorg of rechtspraak) en vernieuwing van dienstverlening. De maatschappelijke sectoren kenmerken zich verder vaak door veel ‘red tape’. In de zorg, bijvoorbeeld, gaat maar liefst 30 à 40 procent van de werktijd verloren aan administratie. Dat is fnuikend voor het werkplezier en ondoelmatig. De SER stelt daarom voor om gericht te leren van ervaringen om regeldruk tegen te gaan. Een voorbeeld hierin is het programma Ontregel de Zorg dat handvatten biedt voor tal van maatregelen.

Krapte op de Nederlandse arbeidsmarkt
De krapte in de maatschappelijke sectoren kan niet los gezien worden van de krapte op de hele arbeidsmarkt. De SER ziet mogelijkheden voor samenwerking met bedrijfsleven. Een voorbeeld is defensie, waar werkenden na afloop van hun contract doorstromen naar banen in de marktsector. Ook in de (private) veiligheidsector en met slim uitbesteden zijn veel mogelijkheden voor samenwerking. VNO-NCW en MKB-Nederland werken verder met eigen leden aan plannen om de arbeidsmarktkrapte in het bedrijfsleven tegen te gaan. Zo’n 34% van de ondernemers in de marktsector ervaart inmiddels productieproblemen door een tekort aan personeel: een historisch record. Ook komt het kabinet binnenkort met nadere voorstellen op dat vlak.