De Belastingdienst heeft alle voorgelegde modelovereenkomsten voor auteurs en redactiemedewerkers goedgekeurd en voorzien van geel gearceerde bepalingen. Die bepalingen zijn fiscaal relevant. De opdrachtgever die een model gebruikt moet die geel gearceerde bepalingen ongewijzigd overnemen om te voorkomen dat de vrijwarende werking vervalt. Het is in principe ook voldoende om in een opdrachtbevestiging te verwijzen naar het goedkeuringsnummer dat de Belastingdienst aan het contract heeft gegeven. Dat nummer is te vinden onder nr. 4 van de analyse van de Belastingdienst. Maar let op: het buiten toepassing laten van de gelijkgesteldenregeling en thuiswerkersregeling moet schriftelijk en de freelancer moet daarmee expliciet akkoord gaan voordat hij wordt uitbetaald. Binnenkort zal de Belastingdienst de goedgekeurde modelovereenkomsten voor de uitgeefsector ook op haar eigen website publiceren. 

Onderstaand treft u de goedgekeurde modelovereenkomsten aan:

• Modelovereenkomst freelance auteurs en redactiemedewerkers algemeen

• Modelcontract voor de uitgave van een vertaling van een literair werk

• Modelovereenkomst voor contracten met illustratoren van kinderboeken

• Basismodel auteursteamcontract GEU, versie dec 2015

• Modelcontract voor de uitgave van een oorspronkelijk Nederlandstalig kinderboek

• Modelcontract voor de uitgave van oorspronkelijk Nederlandstalig literair werk

Optimale zekerheid en flexibiliteit binnen de grenzen van DBA
Alle zes de modelovereenkomsten zijn gebaseerd op ontbreken van werkgeversgezag. Dit is vastgelegd in het tekstblok met de strekking ‘dit is geen arbeidsovereenkomst’ met verwijzing naar de bijlage met auteursinstructies. Die auteursinstructies zijn door de Belastingdienst goedgekeurd als ‘buiten loondienst’. De lijst is bedoeld als richtinggevend en niet uitputtend. Andere instructies in dezelfde trant zijn daarom ook zonder problemen mogelijk. De Belastingdienst ziet deze oplossing van de uitgeefsector (het ter beoordeling voorleggen van concrete instructies aan freelancers) als voorbeeld voor andere sectoren.

Gebruik van modelovereenkomst
Gebruik van een modelovereenkomst is niet verplicht, maar wél verstandig. De modelovereenkomsten - in combinatie met de auteursinstructies - bieden, binnen de grenzen van de wet DBA, optimale zekerheid door de gele arceringen, in combinatie met flexibiliteit door het richtinggevende karakter van de auteursinstructies.  Het is niet nodig om steeds een nieuwe modelovereenkomst te sluiten; het is voldoende om te verwijzen naar het nummer van goedkeuring. Dan is het wel zaak om de gelijkgesteldenregeling en de thuiswerkersregeling correct buiten toepassing te verklaren (zie hieronder). Opdrachtgevers die een eigen contract willen gebruiken, doen er goed aan in ieder geval de geel gearceerde bepalingen over te nemen uit de goedgekeurde modelovereenkomsten, inclusief bijlage met instructies en in dat geval ook te verwijzen naar het goedkeuringsnummer. Dat nummer is te vinden in de beoordeling van de Belastingdienst. Vermijdt in eigen contracten én vooral ook in de praktijk afspraken die de loonheffingvrije status kunnen ondermijnen, bijvoorbeeld over werktijden en doorbetalen bij ziekte of vakantie maar ook zaken als eigen e-mailadressen van freelancers bij de opdrachtgever.

Fictieve dienstbetrekkingen
De modelovereenkomsten bieden opdrachtgever de keuze om ofwel de gelijkgesteldenregeling en thuiswerkersregeling buiten toepassing te verklaren, ofwel deze toe te passen. Dit is een zéér belangrijke bepaling. Het buiten toepassing verklaren van die regelingen voorkomt dat er loonheffingen verschuldigd zijn als de samenwerking geen arbeidsovereenkomst is, maar betrokkene wel voldoet aan de criteria van een fictief dienstverband. En dat is al tamelijk snel het geval. Criteria:

• Thuiswerkersregeling: freelancer werkt persoonlijk een maand of langer voor opdrachtgever en verdient 40% van het minimumloon (ongeveer 600 euro per maand)

• Gelijkgesteldenregeling: freelancer werkt persoonlijk een maand of langer voor opdrachtgever en verdient 40% van het minimumloon (ongeveer 600 euro per maand) en werkt doorgaans op twee dagen per week (ongeacht het aantal uren per werkdag!)

Zonder VAR kan een opdrachtgever niet meer aantonen dat de freelancer een zelfstandige ondernemer is, en dus is uitgezonderd van loonheffingen op grond het fictieve dienstverband). Voor de freelancer betekent hiervoor tekenen dat hij netto meer overhoudt dan met inhoudingen en dat hij geen aanspraak kan maken op een uitkering als hij werkloos, arbeidsongeschikt of ziek wordt. Om geen risico te lopen op naheffing vanwege een fictieve dienstbetrekkingen moet de opdrachtgever deze schriftelijk buiten toepassing verklaren en daarop een expliciet akkoord van de freelancer ontvangen vóór uitbetaling van zijn honorarium. Dat mag ook een bevestigende mail zijn. De Belastingdienst communiceert dat het voldoende is te verwijzen naar een nummer van een modelovereenkomst, maar voor deze fictieve dienstverbanden is een schriftelijk akkoord van de freelancer wel degelijk van groot belang.

Naheffing verhalen: mag dat?
Verhalen mocht altijd al en mag nog steeds onder DBA, maar wel beperkt. Het is verboden de premies werknemersverzekeringen en de inkomensafhankelijke bijdrage Zorgverzekeringswet te verhalen op een freelancer. Elk beding in strijd is met dit verbod is nietig, wat tot gevolg heeft dat er dan niets verhaald kan worden. Het werkelijk verhalen in strijd met het verhaalverbod is een strafbaar feit waarop gevangenisstraf staat.

Dankzij Wiebes’ antwoord op mondelinge vragen van Kamerlid Van Weyenberg (D66) kort na publicatie van een aantal modelovereenkomsten weten we nu dat een verhaalbepaling voor beoordelen van de loonheffingen niet relevant is, en dus later aan een goedgekeurde modelovereenkomst mag worden toegevoegd. Sinds jaar en dag staat dit soort bepalingen al in contracten voor zzp’ers, maar pas sinds de wet DBA hebben belangenbehartigers van zzp’ers daar aandacht voor en eisen aanpassing. Waarmee zij feitelijk de rechtspositie van hun achterban alleen maar kunnen verslechteren.

Veelgestelde vragen
De afgelopen maanden zijn bij het NUV zeer veel vragen van leden binnengekomen over de wet DBA en over het werken met modelovereenkomsten. Deze vragen verwerkt het NUV nu tot anonieme vragen en antwoorden, zodat ook andere leden daarvan profijt kunnen hebben. Deze faq staan binnenkort op de website van het NUV, in dossier Freelancers.